Red Terror victims Ethiopia (gemaakt door Thijs Bouwknegt)

Holocaust- en Genocidestudies

Genocide is een complex proces van systematische vervolging en vernietiging van een groep mensen door een staat of gewapende groep. In de twintigste eeuw zijn naar schatting ongeveer 40 tot 60 miljoen weerloze mensen slachtoffer geworden van doelbewuste uitroeiing, waaronder zes miljoen joden in de Holocaust. De 21ste eeuw is niet veel beter begonnen, met massamoord in onder andere Darfur, de Democratische Republiek Congo, Myanmar en Syrië.

Het kernteam Holocaust- en Genocidestudies verricht wetenschappelijk onderzoek op het gebied van moderne genociden. Het verzorgt academisch onderwijs (BA, MA, Ph.D en Postdoc-niveau) over moderne genociden en draagt bij aan de internationalisering van het onderzoek naar de Holocaust en moderne genociden door netwerken en samenwerkingsverbanden in het buitenland op te zetten en uit te breiden. Het kernteam organiseert tevens de NIOD-jaarlezing voor Holocaust- en Genocidestudies in september, waar prominente wetenschappers de staat van hun onderzoek met een breed publiek delen. Het kernteam stimuleert het maatschappelijke debat in Nederland over de Holocaust en andere moderne genociden, onder meer door het organiseren van publiekslezingen en filmsymposia.

Het veld van genocideonderzoek ontwikkelt zich snel en het NIOD volgt deze transformaties niet alleen, maar leidt ze ook, door episodes van massaal geweld te historiseren met een prehistorie, een duidelijk begin, een dynamische ontwikkeling, een einde, en een nasleep.

Het HGS-team stimuleert onderzoek naar afzonderlijke thema’s en de samenhang tussen deze thema’s en draagt hiermee op ten minste drie manieren bij aan de ontwikkelingen in genocidestudies:

1. De Holocaust blijft een hoeksteen van historische en sociaalwetenschappelijke opvattingen over moderne genocide. Het is niet alleen de grootste Europese genocide in omvang, intensiteit en impact van het geweld, het vond ook plaats in de stad waar het NIOD zich bevindt. Aanhoudende interesse voor de Holocaust hangt af van innovatief toekomstig onderzoek, aantrekkelijk onderwijs en publieke betrokkenheid. Aanstaande publicaties van HGS over de Holocaust gaan over de joodse raden in West-Europa en de Holocaust in Wit-Rusland.

2. Hoe raken mensen betrokken als daders bij het plegen van massaal geweld? In de afgelopen twee decennia is de nadruk van genocide-onderzoek verschoven naar het proces van collectief daderschap. Deze visie stelt ons in staat vanuit verschillende analytische perspectieven de complexiteit van het moorden te doorgronden door een scheiding aan te brengen tussen het hoogste niveau (architecten, staatshoofden), het middenniveau (organisatoren, technocraten) en het laagste niveau (directe moordenaars). HGS doet onderzoek naar daderschap in onder andere het contemporaine massale geweld in Syrië en Irak.

3. De nasleep van massaal politiek geweld is lang en hardnekkig, en genociden worden vaak generaties na het geweld nog ervaren. HGS houdt zich daarom ook bezig met de bestudering van de politieke, maatschappelijke en juridische nasleep in post-conflict samenlevingen (transitional justice). Dit dynamische onderzoeksveld onderzoekt bijvoorbeeld hoe het verder moet met daders en slachtoffers. HGS plaatst zich prominent in dit veld met wetenschappelijke publicaties en expert-advies over transitional justice processen met betrekking tot massaal geweld in sub-Sahara Afrika, Vietnam en de Sovjetunie.

Deel deze pagina