Beeldbank WO2, nummer 90338. Dijkstraat vanaf de Oostzeedijk gezien. Gevolgen van het bombardement op Rotterdam.
Joods Rotterdam
Vervolging, ontrechting, terugkeer en rechtsherstel
Het project ‘Joods Rotterdam’ richt zich op het handelen van het Rotterdamse gemeentebestuur ten opzichte van haar Joodse inwoners gedurende en direct na de oorlog. Het project bestaat uit twee onderdelen: een rapport (afgerond in 2020) en een promotieonderzoek waarin het lot van de Rotterdams-Joodse gemeenschap onderzocht wordt.
Rapport Ontrechting en rechtsherstel
Op 5 juni 2020 is het rapport Ontrechting en rechtsherstel. Het Rotterdamse gemeentebeleid inzake ontrechting en rechtsherstel van Joodse oorlogsslachtoffers 1940-1955 aangeboden aan burgemeester Aboutaleb van Rotterdam. Het rapport is op verzoek van de gemeente opgesteld door NIOD-onderzoekers dr. Hinke Piersma en Marleen van den Berg MA.
De vragen die in dit rapport aan de orde komen zijn:
- in hoeverre zijn er in Rotterdam gemeentelijke heffingen geweest of rekeningen gepresenteerd die achteraf als onbillijk kunnen worden beschouwd; en
- heeft er na 1945 rechtsherstel plaatsgevonden van door de gemeente gekocht of geëxploiteerd Joods bezit.
Het rapport is een feitelijke reconstructie van het Rotterdams gemeentebeleid inzake ontrechting en rechtsherstel van Joodse slachtoffers tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Het doet geen uitspraken ten aanzien van de vraag welke consequenties aan de bevindingen moeten worden verbonden. Die vraag ligt bij het gemeentebestuur.
Promotieonderzoek ‘Joods Rotterdam’
In het promotieonderzoek ‘Joods Rotterdam’ onderzoekt promovendus Marleen van den Berg de lotgevallen van Joodse Rotterdammers gedurende en direct na de Tweede Wereldoorlog. Aan de hand van brieven, dagboeken, interviews en memoires reconstrueert ze wat het voor de Rotterdamse Joden betekende om te leven in een bezette en gebombardeerde stad. Van den Berg volgt nauwgezet hoe het Joodse deel van Rotterdam steeds meer beperkingen kreeg opgelegd, hoe het net zich om hen sloot, en een groot deel tenslotte werd gedeporteerd.
Het naoorlogse deel van het onderzoek wordt onderzocht tegen de achtergrond van ontrechting en rechtsherstel. Wat betekende het voor Rotterdamse Joden om na de oorlog terug te keren in de Maasstad en hoe verliep het rechtsherstel in een stad die gebukt ging onder de verwoestingen die in 1940 waren aangericht.
Het promotieonderzoek beoogt:
- een brug te slaan tussen de historiografie met betrekking tot de Jodenvervolging en de historiografie met betrekking tot ontrechting en rechtsherstel;
- de kennis over Joods Rotterdam te vergroten en hen een plaats te geven in de historiografie over de Jodenvervolging in Nederland;
- door middel van microgeschiedenis meer inzicht te verwerven over de invloed van lokale omstandigheden (bijv. het bombardement op Rotterdam 14 mei 1940) op (inter)nationale processen van ontrechting en vervolging.
Einddatum: juni 2022
Ten behoeve van het rapport is een Maatschappelijke Klankbordgroep ingesteld. Leden: Ahmed Aboutaleb, (burgemeester Rotterdam) (voorzitter), F. van Gelderen (secretaris Loods 24), L. Hertzberger (voorzitter Liberaal Joodse gemeente Rotterdam), C. den Hoedt (voorzitter Nederlandse Israëlitische Gemeente Rotterdam), R. Naftaniël (vicevoorzitter Centraal Joods Overleg), W. Velthuizen (oud-directeur Belastingen Rotterdam) en J. Steenhuis (stadsarchivaris Rotterdam, tevens secretaris).
Promotoren: Prof. dr. Frank van Vree, Prof. dr. Ismee Tames, dr. Hinke Piersma
Financier: Gemeente Rotterdam, Universiteit van Amsterdam, NIOD
