Versteende schaamte
In de vierdelige podcastserie Versteende schaamte onderzoekt Eva van Leeuwen het heden, het verleden en de toekomst van het Monument van Joodse Erkentelijkheid. Door middel van archiefonderzoek en het afnemen van interviews met onder andere de schrijvers Arnon Grunberg en Marja Vuijsje, en de historici Hinke Piersma en Bart Wallet komt Eva steeds dichter bij de betekenis van het Monument. Tegelijkertijd ontrafelt ze het mysterie van het grafmonument van haar oma. Ze vraagt zich af: wat is de connectie tussen het familiegraf en het Monument van Joodse Erkentelijkheid?
De afleveringen van Versteende schaamte zijn te beluisteren in verschillende podcast-apps, waaronder Spotify, Apple Podcasts en Soundcloud.
Het vergeten monument
Het Monument van Joodse Erkentelijkheid is in 1950 opgericht. Al tijdens de oprichting keerden Joden zich tegen de boodschap van het Monument. Het tonen van Joodse dankbaarheid aan de niet-Joodse Amsterdamse bevolking werd gezien als onterecht, aangezien veel Amsterdammers geen hulp hadden geboden. Deze weerstand bleef, naarmate de tijd verstreek, aanhouden. Tegelijkertijd verdween het monument langzaam uit het collectieve geheugen.
In 2020, zeventig jaar na dato, laaide de discussie weer op omdat het Monument van Joodse Erkentelijkheid moest wijken voor het nieuwe Holocaust Namenmonument. Het Monument wordt verplaatst naar het Weesperplein en wordt voorzien van een tekstbordje.
Herdenken
Anno 2021 staat op 4 mei het herdenken van de Holocaust centraal, maar dat is niet altijd zo geweest. Herdenken is een dynamisch proces; het verandert met (de herinnering van) de maatschappij mee. De vraag rijst: hoe past het Monument van Joodse Erkentelijkheid in die veranderende herdenkingscultuur?
Op 4 mei is de dodenherdenking. Iedereen zit voor de televisie, staat bij een monument, zit in de trein, fietst of wandelt. En dan, om acht uur, herdenken ze. Maar niemand herdenkt bij het Monument van Joodse Erkentelijkheid. Daar weergalmt de stilte. De afwezigheid van geluid kaatst van de Franse zandstenen reliëfs af, en vindt geen mensen om die stilte mee te doorbreken. Er wordt geen Wilhelmus gezongen en er worden geen kransen gelegd. Er liggen misschien her en der verspreid wat bloemen, maar op 4 mei is het oorverdovend stil.